Blogs & columns
Blog

De airbag voor de heup

Plaats een reactie

In Nederland breken elk jaar zo’n 19.000 mensen een heup. De meesten zijn vrouwen van 80 jaar of ouder. Een op de drie van deze patiënten sterft binnen het eerste jaar; in de eerste dertig dagen na operatie bedraagt de zogeheten early mortality al 13,3 procent. Wie overleeft heeft veel extra zorg nodig tijdens de revalidatie en daarna. Vaak kan iemand niet meer zelfstandig wonen. Dat zijn harde cijfers. Maar is er iets aan te doen? Ja, al moet ik dan een beetje reclame maken. Niet voor onszelf, maar voor anderen.

Het gaat hier om een zeer kwetsbare groep ouderen. Bij hen is een fractuur een signaal van broosheid. De val en de daaruit volgende breuk zetten een keten van gebeurtenissen in werking die, gecombineerd met allerlei andere ziekten, tot een operatie en meestal een langere ziekenhuisopname leidt. Een oudere die valt zonder zijn of haar heup te breken, heeft geluk, maar die wordt angstig en gaat minder bewegen – wat de kans op een val vergroot. Een vicieuze cirkel.

Er wordt hard gewerkt om de zorg na een fractuur te verbeteren. Een mooi voorbeeld is de Ziekenhuisgroep Twente. Uit promotieonderzoek van Ellis Folbert blijkt dat het anders organiseren van de zorg in een multidisciplinair behandelmodel rondom mensen met heupfracturen ervoor zorgt dat de sterfte binnen één jaar met 23 procent afneemt. Prima, maar niet genoeg. Want we zullen meer moeten doen aan de voorkant van dit vraagstuk, dus bij de mensen thuis.

We kunnen niet voorkomen dat oudere mensen vallen. Ze kunnen wel een valtraining krijgen, zodat de kans op een fractuur afneemt. Maar doordat de val vaak een symptoom is van onderliggende vragen als minder bewegen, dementie, beginnende parkinson, vermoeidheid, desoriëntatie enzovoorts, is er meer nodig. Bijvoorbeeld de heupbroek, waarmee kan worden voorkomen dat een val tot een fractuur leidt. De schuimrubber pads van zo’n broek verminderen de impact op de heup bij een val met 5 tot 30 procent. Dat is mooi maar niet afdoende, temeer omdat de heupbroek weinig comfortabel is en door ouderen als stigmatiserend kan worden ervaren.

Dit heeft technici van de TU Delft aan het denken gezet. Dat leverde de airbag op voor de heup. Een ‘luchtkussentje’ dat zich bij een val opblaast en de kracht van de klap op de grond met 93 tot 98 procent vermindert. Indrukwekkend. Inmiddels is deze airbag gecertificeerd, hij voldoet aan alle relevante wettelijke Europese eisen en is beschikbaar voor de markt. Het mooie van deze ‘heupairbag’ is dat je die onder je kleren draagt waardoor het voor niemand zichtbaar is. Daardoor krijgen mensen vertrouwen om zich meer te bewegen. Onderzoekers van Industrieel Ontwerpen van de TU Delft hebben de airbag zo gemaakt dat die ook comfortabel zit.

Een fraai staaltje techniek: sensoren in de band van de airbag registreren 500 keer per seconde alle bewegingen van de drager. En uit al die gegevens maakt een centrale computer het verschil tussen een val en een normale beweging. Het algoritme hiervoor is trouwens ontwikkeld tijdens onderzoek naar de ontwikkeling van robots die het lopen van mensen moeten imiteren.

Zodra een val wordt geregistreerd, wordt het luchtkussen op de desbetreffende heup in minder dan 80 milliseconden opgeblazen door een hervulbaar gaspatroon, de inflator. Na elke val volgt een automatische alarmering en alle bewegingsdata zijn via een app beschikbaar voor zowel de behandelaar als de familie. De techniek om het kussen met lucht te vullen komt voort uit de wereld van het geldtransport, waarbij een verfbom direct afgaat als een geldkist bij een overval met geweld wordt opengemaakt. Al met al een mooie ontwikkeling van gecombineerde kennis in een nieuw bedrijf. 

Hoe nu verder? Ik vind deze airbag een betekenisvolle innovatie. Een innovatie die het leven van mensen kan verbeteren. Maar dan moet die ook betaalbaar en voor iedereen beschikbaar zijn, want dat is nu niet het geval. De WOLK-airbag is te koop, maar dat is niet voor iedereen weggelegd. Ik pleit ervoor dat deze airbag voor kwetsbare ouderen met meerdere zorgvragen in het basispakket wordt opgenomen. Dan kunnen artsen en medisch specialisten hem voorschrijven. De maatschappelijke besparingen lopen immers flink op als fracturen met al hun (kostbare) consequenties worden voorkomen.

Ik stel een grootschalig wetenschappelijk onderzoek voor naar de werking van de airbag. Dan kan worden aangetoond hoe nuttig die is. Laat gerust een grote groep ouderen met deze heupairbag oefenen. Met ‘real life’ data, inclusief de ervaringen van de ouderen, worden de effecten in kaart gebracht waarna de effectiviteit kan worden beoordeeld. De nieuwe subsidieregeling ‘Veelbelovende Zorg Sneller bij de Patiënt’ kan hiervoor het juiste vehikel zijn. Ik ga ervan uit dat anders de zorgverzekeraars in de rij staan om dit onderzoek te laten uitvoeren. Wie twijfelt, adviseer ik dit filmpje te bekijken.

meer van Mark van Houdenhoven
  • Mark van Houdenhoven

    Mark van Houdenhoven is CEO van de Maartenskliniek en bijzonder hoogleraar Economische bedrijfsvoering in de gezondheidszorg aan de Faculteit der Managementwetenschappen van de Radboud Universiteit.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.